Η διάσωση και η διατήρηση της πολιτισμικής κληρονομιάς μιας τοπικής κοινωνίας, συνιστά μία από τις πιο ουσιαστικές φροντίδες της Τοπικής Αυτοδιοίκησης και το βάρος αυτό επωμίζονται σύμφωνα με τη διεθνή πρακτική οι δημόσιοι φορείς πολιτισμού : τα μουσεία, τα ιδρύματα, οι δημόσιες βιβλιοθήκες και τα αρχεία.
Το ΠΠΙΕΔ, στο οποίο στεγάζεται και το Μουσείο του Μικρασιατικού Ελληνισμού «Φιλιώ Χαιδεμένου», με θεματικό περιεχόμενο την ζωή των Μικρασιατών στη Μ. Ασία, το διωγμό και την εγκατάσταση των προσφύγων στην Ελλάδα , πήρε την πρωτοβουλία σαν φορέας πολιτισμού του Δήμου μας να υλοποιήσει την αποστολή αυτή.
Με τη δημιουργία τμήματος τοπικής ιστορίας στο ΠΠΙΕΔ, φιλοδοξούμε ο χώρος αυτός να αποτελέσει τη βάση στην κοινότητα για τη συλλογή, διατήρηση, φύλαξη και διάθεση ιστορικής ύλης. Να ενεργοποιήσουμε την τοπική κοινωνία και να την ευαισθητοποιήσουμε για συμμετοχή στα κοινά. Να επιτύχουμε τη συγκρότηση ατομικής, συλλογικής και κοινωνικής ταυτότητας, την ενίσχυση της κοινωνικής συνοχής και ενσωμάτωσης, να καταπολεμήσουμε τον κοινωνικό αποκλεισμό και να βελτιώσουμε την ποιότητα ζωής. Να γίνει τόπος συνάντησης και συνεύρεσης, να προωθήσουμε τον πλουραλισμό και την πολυφωνία, να ενθαρρύνουμε τη μελέτη της εθνογραφίας, της λαογραφίας και της κοινωνικής ζωής.
Οφείλουμε να επισημάνουμε ότι έχουν προηγηθεί αξιόλογες προσπάθειες συλλογής ιστορικού κ.α. υλικού σε ιδιωτικό επίπεδο.
ΠΡΟΦΟΡΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ «από τα κάτω»
Το ΔΣ του ΠΠΙΕΔ με απόφαση του το καλοκαίρι του 2017 πήρε την πρωτοβουλία να ξεκινήσει μια δράση, με ευκαιρία της συμπλήρωσης 90 χρόνων από την εγκατάσταση των μικρασιατών προσφύγων του1922 στο νεοιδρυθέντα τότε προσφυγικό συνοικισμό της Νέας Φιλαδέλφειας (Ιούλιος 1927), και με απώτερο στόχο τη δημιουργία ενός οπτικοακουστικού αρχείου, ανοιχτού, ως προς τα πνευματικά δικαιώματα, και αξιοποιήσιμου σε κάθε έρευνα.
Πρόκειται για ένα αρχείο που θα διατηρήσει ζωντανό το παρελθόν και θα καταγράψει το παρόν, μεταβιβάζοντας έτσι στις επόμενες γενιές την ζωντανή μνήμη των προηγούμενων γενεών (μιας και ο ταχύς ρυθμός ζωής δεν δίνει περιθώρια επικοινωνίας μεταξύ τους). Θελήσαμε να δώσουμε φωνή σε όσους μέχρι σήμερα έμειναν άφωνοι σε όσα συνέβησαν στην κοινωνία μας, είτε λόγω της καθημερινότητας, είτε λόγω απαγορευτικών συνθηκών.
Επιλέξαμε να συμβάλουμε στην τοπική μας ιστορία με τη συλλογή προφορικών μαρτυριών και βιογραφικών αφηγήσεων που εκπορεύονται μέσα από γεγονότα που επηρέασαν, συνέθεσαν αλλά και μετασχημάτισαν πολλές φορές το τοπικό κοινωνικό γίγνεσθαι:
Η εγκατάσταση των προσφύγων και η ενσωμάτωσή τους στην Ελληνική κοινωνία, ο καθημερινός βίος τους, η επαγγελματική ενασχόληση, η διαβίωση, η ιδιαίτερη κοινωνική και πολιτισμική ταυτότητα που ανέπτυξαν, ο πόλεμος του 40, η κατοχή , η αντίσταση, ο εμφύλιος, η μετανάστευση, η δικτατορία , η οικονομική και πολιτική κρίση και η δύσκολη σημερινή πραγματικότητα.
Αλλά και μέσα από κοινωνικά ζητήματα, καταστάσεις και γεγονότα που απασχολούν τα μέλη μιας κοινωνίας όπως: τα επαγγέλματα που χάθηκαν και εκείνα τα νέα που αναδύθηκαν, η εργασία, η εκπαίδευση, οι οικονομικές σχέσεις διαφορετικών τάξεων μεταξύ τους, η ισότητα και η ιδιαιτερότητα των φύλων, η οικογένεια, η πολυπολιτισμικότητα της κοινωνίας με την έλευση νέων προσφύγων και οικονομικών μεταναστών, οι καταστροφές από φυσικά φαινόμενα, τα ανενεργά και εγκαταλειμμένα βιομηχανικά κτίρια, η στέγαση των εργατών και η κατασκευή των εργατικών πολυκατοικιών, η διατήρηση του φυσικού περιβάλλοντος και της πολιτιστικής μας αρχιτεκτονικής κληρονομιάς, ο πολιτισμός, ο αθλητισμός κ.α.
Η δραστηριότητα αυτή «από τα κάτω», όπως συνηθίζεται να λέγεται, έρχεται να αξιοποιήσει τη μνήμη και την εμπειρία απλών ανθρώπων, να τους καταστήσει συνδημιουργούς της τοπικής ιστορίας και φιλοδοξεί να εμπλουτίσει τη γνώση γι αυτή. Αφορά στη συλλογική και κοινωνική μνήμη του τόπου μας που αναπόφευκτα εμπλέκεται στη διαδικασία σύνθεσης της πολιτισμικής ταυτότητας του.
Συγκεντρώνουμε υλικό και τεκμήρια από οικογενειακές συλλογές και συλλογές τοπικών φορέων που θα συμπληρώσουν την αφήγηση (φωτογραφίες, βίντεο έγγραφα, αρχεία ή άρθρα του ημερήσιου και περιοδικού τοπικού τύπου, αρχεία του Δήμου, προσκλήσεις και αφίσες για τοπικές εκδηλώσεις, στοιχεία απογραφής, νεκρολογίες, πρακτικά δημοτικών συμβουλίων, χάρτες, μικροφίλμ, μικροφίς, ηχογραφήσεις, κινηματογραφικό υλικό, φωτογραφίες ατόμων και τοπίων, γενεαλογικά δένδρα, ημερολόγια, καρτ ποστάλ, αρχιτεκτονικά σχέδια, έργα ζωγραφικής, κ.ά.) με σκοπό την ψηφιοποίηση τους.
ΟΜΑΔΑ ΠΡΟΦΟΡΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΠΠΙΕΔ ΝΕΑΣ ΦΙΛΑΔΕΛΕΦΕΙΑΣ- ΝΕΑΣ ΧΑΛΚΗΔΟΝΑΣ
Η συλλογή προφορικών μαρτυριών «από τα κάτω» γίνεται μέσω συνεντεύξεων από εθελοντές- ιστορικούς που είναι μέλη της Ομάδας Προφορικής Ιστορίας (ΟΠΙ ππιεδ -φχ).
Τα μέλη της ΟΠΙ ππιεδ-φχ εκπαιδεύτηκαν στην τέχνη της συνέντευξης από την ιστορικό κ. Τασούλα Βερβενιώτη (σεμινάριο 18 ωρών) και ξεκίνησαν την δράση τους μέσα από συγκροτημένη και υπεύθυνη δουλειά (σχηματίστηκαν οι θεματικές ομάδες, προχώρησαν στην έρευνα πεδίου και βιβλιογραφική έρευνα, συνέντευξη, αποθήκευση αρχείου κλπ), δίνοντας προτεραιότητα σε άτομα προχωρημένης ηλικίας. Η ΟΠΙ ππιεδ –φχ έχει ήδη στη διάθεσή της τον κατάλληλο τεχνολογικό εξοπλισμό που χρειάζεται.
Η καταγραφή «από τα κάτω» αποτελεί μια αυθόρμητη, χωρίς παρεμβάσεις και κριτική κατάθεση μαρτυρίας. Είναι η φωνή των ανθρώπων που καλούνται να έλθουν σε επαφή με το παρελθόν τους ή με συγκεκριμένα κοινωνικά γεγονότα, όπως εκείνοι τα έζησαν.
Τα όποια ιστορικά στοιχεία προκύπτουν και αφορούν τον τόπο μας, αποτελούν υλικό για μελέτη του κάθε ερευνητή, ο οποίος θα επιλέξει, θα συνθέσει και θα αξιοποιήσει τα τεκμήρια για να αναδείξει το θέμα του, πάντα με την υπογραφή του.
Ο ρόλος της Ομάδας Προφορικής Ιστορίας ππιεδ Νέας Φιλαδέλφειας Νέας Χαλκηδόνας είναι η συλλογή και διάσωση των μαρτυριών και εμπειριών των συμπολιτών μας. Η διατήρηση και η διάθεσή τους ανήκει στο ΠΠΙΕΔ. Το αρχείο που δημιουργείται έχει δημόσιο χαρακτήρα και είναι ελεύθερο στον ερευνητή στο πλαίσιο των πνευματικών δικαιωμάτων που τo διέπει.
ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ ΚΑΤΑΓΡΑΦΗ ΜΑΡΤΥΡΙΩΝ
Για όσους επιθυμούν να καταθέσουν την μαρτυρία τους ηλεκτρονικά και τα τεκμήρια τους σε ψηφιακή μορφή, μπορούν μέσω της ηλεκτρονικής πλατφόρμας στον ιστότοπο του ΠΠΙΕΔ. Η ηλεκτρονική κατάθεση μαρτυρίας έρχεται να διευκολύνει όλους όσους η απόσταση της σημερινής κατοικίας τους είναι μεγάλη αλλά και τους νέους που η τεχνολογία γι αυτούς είναι πιο φιλική.
ΕΡΕΥΝΑ ΚΑΙ ΣΥΝΤΑΞΗ ΙΣΤΟΡΙΚΟΥ ΛΕΥΚΩΜΑΤΟΣ
Για την ολοκλήρωση του θέματος τοπική ιστορία, στο πλαίσιο της δράσης του τμήματος τοπικής ιστορίας του ΠΠΙΕΔ, το Δ.Σ. αποφάσισε να προχωρήσει στην έκδοση ενός λευκώματος, στο οποίο θα αποτυπώνεται η ιστορική διαδρομή του Δήμου.
Το συγκεκριμένο λεύκωμα θα αποτυπώνει τη χρονολογική εξέλιξη του Δήμου Νέας Φιλαδέλφειας – Νέας Χαλκηδόνας, εστιάζοντας στις μεγάλες τομές και μετασχηματισμούς του 20ου αιώνα (την προσφυγική άφιξη και εγκατάσταση, την ανάδυση κρατικών και κοινοτικών υποδομών, την ίδρυση του Δήμου και των υπηρεσιών του, τις μεταβολές της κοινωνικής και πολιτικής ιστορίας( π.χ. Κατοχή), την ανάπτυξη των πολιτιστικών και κοινωνικών δράσεων, τους οικιστικούς μετασχηματισμούς και τις δημογραφικές εξελίξεις).
Μία έμπειρη ομάδα ιστορικών και ακαδημαϊκών, από το επιστημονικό δυναμικό των Αρχείων Κοινωνικής Ιστορίας (ΑΣΚΙ) ανέλαβε την έρευνα στις αρχειακές συλλογές του Δήμου Ν. Φιλαδέλφειας-Ν. Χαλκηδόνας και σε στενή συνεργασία με τις υπηρεσίες του Δήμου θα προχωρήσει στη συλλογή και επεξεργασία του υλικού για τη συγγραφή του κειμένου.